ارزش بالقوه صفات فیتوشیمیائی و میکرومورفولوژیکی در بررسی تاکزونومیکی جنس vitex

در یک بررسی تاکزونومیکی جنس vitex از خانواده lamiaceae با استفاده از صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیائی وگونه (verbena officinalis (verbenaceae نیز به منظور مقایسه، مورد بررسی قرار گرفت. دانه های گرده، میوه، ساقه ها و برگهای چهار گونه از vitexو یک گونه از verbena با استفاده از میکروسکوپ های نوری و sem مورد بررسی قرار گرفتند. به علاوه آناتومی دمبرگ، ساختمان پوشش های کرکی و ریخت شناسی اندامهای مختلف گیاه مطالعه گردید. دانه های گرده در گونه های vitex سه شیاری، جور قطب و در شمای قطبی دایره ای شکل هستند. در حالیکه در verbena officinalis سه شیاری، منفذدار و در شمای قطبی مثلثی هستند و به علاوه تزئینات سطح خارجی دانه گرده در گونه های مختلف متفاوت ومشخص کنندة محدودة گونه ها می باشند. در تصاویر میکروسکوپ الکترونی میوه ، برگ, ساقه و کرکهای یک تا چهار سلولی ساده و غده دار مشاهده گردید. در این جنس کرکها و غده ها صفات تاکزونومیکی مفیدی را فراهم می سازند. آناتومی دمبرگ مربوط به بر گهای گره های اول تا سوم تفاوتهائی را در شکل و آرایش دستجات آوندی نشان می دهد. اسانس قسمت های هوائی گیاه استخراج و ترکیبات شیمیائی آن شناسائی گردید. در ترکیب اسانس گونه های vitex آلفا-پینن، سابینن و لیمونن ترکیبات شاخص می باشند و در همه گونه ها با درصد بالا حضور دارند. در اکثر گونه ها منو ترپنوئیدها ترکیبات غالب اسانس را تشکیل می دهند. از نظر نوع ترکیبات منو- وسزکوئی- ترپنوئیدی در گونه های مختلف تفاوتهائی وجود دارد و گونه officinalis verbena  دارای ترکیبات شاخص متفاوتی است. بررسی های انجام شده حضور چهار گونه v.agnus-castus,  v. negundo،  v. trifolia و v. pseudo-negundo  در ایران را نشان می دهد. در میان این گونه ها تنوع بالائی در ساختار آناتومیکی و مورفو لوژیکی گونه v. pseudo-negundo مشاهده گردید. بر این اساس ارتباطات خویشاوندی بین گونه ها قابل تفسیر می باشد. همچنین تعلق جنس vitex به خانواده lamiaceae موردتأیید قرار می‏گیرد.